1-1 هستی شناسی در پارادایم انتقادی: معتقدیم چه چیز وجود دارد؟
-دنیای اجتماعی و دنیای طبیعی، متفاوت اند؛ ولی این امکان وجود دارد که اصول اساسی در مطالعات آن، مشابه باشند.
-آگاهی انسان، زمانی پر معنا و ارزشمند است که مردم به صورت جمعی عمل کنند و آن هم در راستای تغیییر دنیای اجتنماعی باشد؛ نه به طور فردی.
-رفتار انسان،بر اساس روابط علی قابل توضیح است؛ و لی محدود به زمان و مکان است.
-دنیای اجتماعی از یک موجودیت عینی، ورای آگاهی فردی برخوردار است، ولی به هر حال، ساخت اجتماعی از طریق کنش جمعی، امکان تغییر می یابد.
-رفتار فردی، به وسیله روابط ساختی جامعه تعیین می شود و فقط کنش جمعی، می تواند این روابط ساختی را تغییر دهد.
2-1. معرفت شناسی: برای معرفت معتبر چه اسناد و مدارکی را می پذیریم؟
-شواهد تجربی، مناسب و مطلوب اند. ولی نه به خودی خود. معرفت علمی، از طریق فهم روابط غیر تجربی که بنیان و ستون فقرات جهان اجتماعی قابل مشاهده را ساخته است، امکان پذیر است.
-وظیفه علم، آشکارسازی مکانیزم های غیر قابل مشاهده است که رفتار مردم تحت آن اداره می شود.
-هدف اصلی علم اجتماعی انتقادی، دستیابی به سطحی بالاتر از توصیف ساده از روابط علی است که در پی کشف چگونگی ایجاد یا رخداد این روابط است. دنیای اجتماعی، همان گونه که ما رویت و تجربه می کنیم، به وسیله فرایند های قابل تشحیص اداره می شود که ما نیازمند فهم آن از طریق دنیای قابل مشاهده هستیم. این امر، در واقع برای هر دو جهان طبیعی و اجتماعی صحت دارد.
3-1. روش شناسی: چگونه می توان معرفت معتبر و پایا تولید کرد؟
- دنیای اجتماعی، باید در کلیت آن درک و فهمیده شود. مطالعه اجزا و قسمت های دنیای اجتماعی، هر چند امکان پذیر است، ولی سودمند نیست؛ چون همه موارد در دنیای اجتماعی، به یکدیگر مرتبط و متصل اند و تحت تاثیر یکدیگر قرار دارند.
-اگر چه اندازه گیری و کمی سازی رفتار انسان امکان پذیر است، ولی لزوما مطلوب و مناسب نیست. هدف و مقصود اصلی، بررسی مکانیزم های اجتماعی پنهان است که پدیده های قابل مشاهده را تولید می کنند، برای مثال؛شیوه تولید، یک مکانیزم پنهان در ایجاد طبقه اجتماعی است.
-بی طرفی و عینیت گرایی شخصی مهم است، ولی عاری از ارزش بودن، نه امکان پذیر است و نه مطلوب. این امر ناممکن است که انسان، بدون تاثیر از ارزش ها، بتواند عمل نماید.
4-1. روش: چگونه می توانیم اطلاعات معتبر و پایا جمع آوری کنیم؟
-تاکید بر توسعه معرفت نظری، درباره چگونگی ساخت و ساز های اجتماعی است. اطلاعات تجربی ممکن است در این راستا کمک نمایند، ولی کافی نیستند؛چون این اطلاعات،صرفا شواهدی از ساخت پنهان را ارائه می کنند.
روش های اصلی عبارت اند از:
-مشاهده(از هر نوعی)؛
-مصاحبه های متمرکز شده(عمیق)؛
-توسعه مدل های نظری(مفهومی) از ساخت های پنهان و فرایند ها در جامعه؛ برای مثال فهم ماهیت شیوه تولید سرمایه داری، اهمیت مفاهیمی مانند از خود بیگانگی و غیره.
برگرفته از کتاب فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی نوشته دکتر محمد تقی ایمان
-دنیای اجتماعی و دنیای طبیعی، متفاوت اند؛ ولی این امکان وجود دارد که اصول اساسی در مطالعات آن، مشابه باشند.
-آگاهی انسان، زمانی پر معنا و ارزشمند است که مردم به صورت جمعی عمل کنند و آن هم در راستای تغیییر دنیای اجتنماعی باشد؛ نه به طور فردی.
-رفتار انسان،بر اساس روابط علی قابل توضیح است؛ و لی محدود به زمان و مکان است.
-دنیای اجتماعی از یک موجودیت عینی، ورای آگاهی فردی برخوردار است، ولی به هر حال، ساخت اجتماعی از طریق کنش جمعی، امکان تغییر می یابد.
-رفتار فردی، به وسیله روابط ساختی جامعه تعیین می شود و فقط کنش جمعی، می تواند این روابط ساختی را تغییر دهد.
2-1. معرفت شناسی: برای معرفت معتبر چه اسناد و مدارکی را می پذیریم؟
-شواهد تجربی، مناسب و مطلوب اند. ولی نه به خودی خود. معرفت علمی، از طریق فهم روابط غیر تجربی که بنیان و ستون فقرات جهان اجتماعی قابل مشاهده را ساخته است، امکان پذیر است.
-وظیفه علم، آشکارسازی مکانیزم های غیر قابل مشاهده است که رفتار مردم تحت آن اداره می شود.
-هدف اصلی علم اجتماعی انتقادی، دستیابی به سطحی بالاتر از توصیف ساده از روابط علی است که در پی کشف چگونگی ایجاد یا رخداد این روابط است. دنیای اجتماعی، همان گونه که ما رویت و تجربه می کنیم، به وسیله فرایند های قابل تشحیص اداره می شود که ما نیازمند فهم آن از طریق دنیای قابل مشاهده هستیم. این امر، در واقع برای هر دو جهان طبیعی و اجتماعی صحت دارد.
3-1. روش شناسی: چگونه می توان معرفت معتبر و پایا تولید کرد؟
- دنیای اجتماعی، باید در کلیت آن درک و فهمیده شود. مطالعه اجزا و قسمت های دنیای اجتماعی، هر چند امکان پذیر است، ولی سودمند نیست؛ چون همه موارد در دنیای اجتماعی، به یکدیگر مرتبط و متصل اند و تحت تاثیر یکدیگر قرار دارند.
-اگر چه اندازه گیری و کمی سازی رفتار انسان امکان پذیر است، ولی لزوما مطلوب و مناسب نیست. هدف و مقصود اصلی، بررسی مکانیزم های اجتماعی پنهان است که پدیده های قابل مشاهده را تولید می کنند، برای مثال؛شیوه تولید، یک مکانیزم پنهان در ایجاد طبقه اجتماعی است.
-بی طرفی و عینیت گرایی شخصی مهم است، ولی عاری از ارزش بودن، نه امکان پذیر است و نه مطلوب. این امر ناممکن است که انسان، بدون تاثیر از ارزش ها، بتواند عمل نماید.
4-1. روش: چگونه می توانیم اطلاعات معتبر و پایا جمع آوری کنیم؟
-تاکید بر توسعه معرفت نظری، درباره چگونگی ساخت و ساز های اجتماعی است. اطلاعات تجربی ممکن است در این راستا کمک نمایند، ولی کافی نیستند؛چون این اطلاعات،صرفا شواهدی از ساخت پنهان را ارائه می کنند.
روش های اصلی عبارت اند از:
-مشاهده(از هر نوعی)؛
-مصاحبه های متمرکز شده(عمیق)؛
-توسعه مدل های نظری(مفهومی) از ساخت های پنهان و فرایند ها در جامعه؛ برای مثال فهم ماهیت شیوه تولید سرمایه داری، اهمیت مفاهیمی مانند از خود بیگانگی و غیره.
برگرفته از کتاب فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی نوشته دکتر محمد تقی ایمان