#بحران_علم_مدرن
قسمتی از بیانیه پایانی و خلاصه ای از مباحث مطرح شده در کنفرانس بین المللی "Modern Scienece in Crisis;A Third World Response" است که در نوامبر 1986 در مالزی برگزار شده است. این کنفرانس علاوه بر متخصصان مالزیایی، میهمان 140 متخصص و دانشمند از سراسر جهان بوده است:
تاملی پیرامون علم و تکنولوژی مدرن قسمت اول
علم و تکنولوژی مدرن در وضعیت وخیم بحرانی قرار دارد. این بحران خود را در اشکال گوناگون نشان می دهد. واضح ترین اشکال چنین بحرانی را می توان در آخرین تولیدات نظام های علمی و تکنولوژیک مانند کالاها و تکنولوژی جدید و غیره مشاهده کرد که اغلب معطوف به تخریب، هدر دادن و منزوی کردن افراد از یکدیگر و طبیعت است.
این فقط محصولات نهایی علم نیست که نگرانی ها را بر می انگیزد؛ ما اکنون رفته رفته بیشتر پی می بریم که یک اشتباه اساسی در اعماق علم و تکنولوژی مدرن و در ماهیت آن وجود دارد. در طول دو دهه ی گذشته حتی در زیر بنایی ترین بخش های علمی مانند ریاضی و فیزیک، تردید های معرفت شناسانه ای بروز کرده است. در علم بیولوژیک، تکنیک های بازسازی D.N.A و امکان ایجاد و رها کردن موجودات جدید و عحیب الخلقه در طبیعت و یا حتی شبیه سازی انسان ها، کابوس فرانکشتاین را کاملا به واقعیت نزدیک کرده است.
تقلیل گرایی(روش مسلط بر علم مدرن) در علم فیزیک، از سویی به بی معنایی و بی محتوایی منجر می شود و از سوی دیگر در بیولوژی به سوی داروینیسم اجتماعی و تنازع بقاء و انتخاب نژادهای برتر حرکت می کند. چیزی در ماوراءالطبیعه علم و تکنولوژی مدرن و روش دانستن و انجام کار در آن وجود دارد که این شیوه ی تفکر و تحقیق را به سوی تخریب سوق می دهد.
مفهوم رویای علم به عنوان حقیقت دست نخورده و خالص و مفهوم دانشمند به عنوان کسی که در انزوای از واقعیت اجتماعی دنیوی قرار دارد و همانند معتکفی علیه همه ی مشکلات لاینحل برای فهم واقعیتی عینی تلاش می کند، اکنون کاملا غیر قابل دفاع و نپذیرفتنی شده است. در حقیقت، پس از یک دهه تحقیق در اقصی نقاط جهان، اکنون مشخص شده است که علم از درون روندهای اجتماعی حاصل می شود. در واقع، برخی از فلاسفه و تاریخ نگاران علم استدلال می کنند که علم خود "روند اجتماعی" است.
نیروهای اجتماعی که در سطح و ساختار اقتصاد جهان و اقتصاد سیاسی ملی عمل می کنند، به همراه جوامع علمی، خصوصیات، محتوا و الگوهای علم و تکنولوژی مدرن را شکل می دهند. دانشمندان شدیدا به عقاید و افکاری پای بندند که آن ها را مجبور می کند، تفاوت ها و پیچیدگی های موجود در جهان را به شباهت ها و همانندی ها تبدیل کنند. علاوه بر نظام اعتقادی و فرهنگی مذکور-که خود را در پیش فرض ها و عقاید دانشمندان نشان می دهد-علم مدرن، قدرت ساختاری، نظام پاداش دهی و گروه های اعیان و اشراف خود را دارد. همه ی اینها در کنار هم مشخص می کند که علم رابطه ی نزدیک با نظم و سلطه اجتماعی ناعادلانه موجود در حیطه های سیاسی و اقتصادی دارد.
سلطه و کنترل بخشی درونی و اساسی از علوم و تکنولوژی جدید را تشکیل می دهد. این مفاهیم در قلب روش شناسی علمی و روند ایجاد و تداوم علم قرار دارند. اهداف علم مدرن از ابتدای به وجود آمدن این علم در اولین مراحل رنسانس در اروپا، با مفاهیم سلطه و کنترل بیان شده اند.«فلاسفه» عصر روشنفکری در قرن هفدهم، کاملا بر خلاف میراث تفکر و تمدن اسلامی و دیگر تمدن هایی که بر مبنای آن جهان جدیدی را ساختند، مدعی جدایی تعقل از ارزش شدند.
آن ها تعقل را به عنوان عقلانیت ابزاری که ارزش های واقعی خود-کنترل و سلطه- را در پشت چهره ای خنثی و بی طرف پنهان می کرد، بازسازی کردند. بنابر این هر گونه تعقلی که ارزش های خود را مطرح سازد، «غیر علمی» در نظر گرفته شد. از این رو فقط شیوه ی مسلط «آگاهی» و «دانستن» تعقل محسوب شد و همه ی گونه های دیگر، خارج از آن به حساب آمد. به مرور زمان، مفهوم کنترل و سلطه بر طبیعت به کنترل و سلطه بر انسان های غیر اروپایی تبدیل شد که برای این کار، از روش علمی و تعقل خطی پا گرفته در آن ، به عنوان ابزار استفاده شد. علم و تکنولوژی مدرن فعلی، در تجربه سلطه گرانه اروپا و آمریکا و تجربه مستعمراتی جهان سوم رشد کرده است.
https://telegram.me/joinchat/BSbh0zvawpyjs5zDM3LsgA
- ۹۵/۰۲/۲۷